HAFTANIN KONUĞU: HİKMET KURNAZ
Reportaj: Ahmet ALTAY
SORU 1 - Sayın KURNAZ, Güneş Gazetesi olarak Biz Sizi ilk defa 1980' li yılların başında Gazetemizdeki yazılarınızla tanıdık. Şimdi ise KOBİ' lere, esnaf ve sanatkarlar ile çiftçilere kredi kefalet destekleri veren ve son aylarda adı kamuoyunda sıkça geçen Kredi Garanti Fonu' nu yönetiyorsunuz. Kamuoyunda kısaca KGF olarak bilinen bu Fon nasıl bir kuruluştur ? Ne iş yapar ?
Doğrusu Güneş Gazetesi ailesine yabancı değilim. Üniversite yıllarımda ve daha sonrasında Güneş Gazetesi' nde uzun süre "pusula" adlı bir köşemde memleket meseleleri üzerine yazdım. Gazete yazılarında ilkokulum Güneş Gazetesi olmuştur.
Müfettiş olarak başladığım bankacılıkta uzun yıllar şube müdürlüğü ve kredi pazarlama koordinatörlüğü görevlerimden sonra 2001 yılı bankacılık krizi ile birlikte çalıştığım bütün bankaların batması üzerine, bankalarda kredi dersleri vermeye başladım ve kendimi birden KGF'nin başında buldum.
KGF'yi Borçlar Kanunumuzda düzenlenmiş kefalet hükümlerinin kurumsallaşmış biçimi olarak görmek ve KOBİ' lere sağlanan kredi destekleri araçlarından biri olarak tanımlamak gerekir. Bu destek ise; bankalar nezdinde kredi değerliliği olmakla birlikte şu veya bu şekilde öngörülen risklerini karşılayacak düzeyde teminata sahip olmayan ya da teminatı olduğu halde bankaca riskli kabul edilen projelere ve işletmelere kefil olmak suretiyle bankalardan kredi kullanmalarına imkan vermek şeklinde gerçekleşir.
Gerçektende sermayenin risk ve karlılığa göre kesintisiz hareket halinde bulunduğu bir piyasa ekonomisinde küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin disiplinsiz bilanço yapılarıyla finans piyasaları tarafından kredilendirilmesi özel önem ve zorluk gösterir. Nitekim, Türk bankacılığında ekonomideki sayısal üstünlüklerine karşın KOBİ' lerin kredilerden aldığı pay tüketici kredilerinin altında %25' lerdedir.
Dünyada kredi garanti fonlarının kuruluşu paylaşmacılık fikirlerinin ortaya atıldığı 1848'lere dayanmakla birlikte ilk etkinliği 1929 dünya bunalımı sırasında görülür. Ancak, gelişmeleri ve yaygınlık kazanmaları 1990'lı yılların başında özellikle Sovyetleri dağılması sonrasında eski doğu bloğu ülkelerinde özelleştirme hareketleri sonucunda işsiz kalan yetişmiş işgücünün girişimciliğe dönüştürülmesi için gereken sermayenin oluşturulmasında rol oynayan kurumlar olarak yaygınlık kazanmışlardır. Nitekim, Türkiye'de de KGF'nin kuruluş fikri düşüncesi aynı yıllara 14 Temmuz 1993 tarih, 2167 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 93/4496 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Kredi Garanti Fonu'nun kurulması kararına dayanır.
Bugün Japonya, G.Kore, Tayvan, Malezya, Çin, Endonezya gibi uzak doğu ülkeleri dahil Amerika ve Avrupa'da kredi garanti fonlarının yaygın olarak kullanıldığı görülür. Kredi garanti fonları her ülkenin özgül ekonomik yapısına göre bankacılık sistemine eklemlenmiş durumda faaliyet çeşitliliği göstermektedir. Örneğin, Macaristan'da kredi garanti fonu kuruluşları tarımın en büyük finans desteği modeli olarak durmaktadır.
Dünyada kredi kefalet sistemi belli ölçek ve özellikteki işletmelerin kredi risklerine karşı bankacılık sisteminde koruma aracı olarakta kabul edilir ve Basel II uygulamalarında risk azaltıcı araçlardan sayılır.
SORU 2- KGF'nin işleyişinden ve misyonundan bahseder misiniz?
KGF; üretim ve istihdamı artıracak nitelikte faaliyet gösteren KOBİ' lerin krediye ulaşmalarını sağlamak amacıyla kurulmuştur. KGF özünde bir kredi kuruluşu olmakla birlikte doğrudan kredi veren bir kuruluş olmayıp, KOBİ' lerin banka ve diğer kredi ve finans kuruluşlarından kullanacakları kredilere kefaleti ile teminat sağlamaktadır.
KOBİ' lerin KGF veya bankaya başvurusu ile başlayan süreçte banka ve KGF tarafından olumlu değerlendirilen talepler krediye dönüşmektedir.
KGF misyonuna gelince; yeni KOBİ kuruluşlarını cesaretlendirmek ve bu tür kuruluşların sayısını arttırmak, yenilikçi ve istihdam yaratıcı yatırımların önünü açmak, mevcut KOBİ' lerin rekabet gücünü arttırarak büyümelerini sağlamak, ihtiyaçlarını yapılandırmak ve kayıt içine alınmalarını sağlamak olarak sıralayabiliriz.
SORU 3- KGF' nin ortaklık yapısı kimlerden oluşuyor?
KGF' nin ortalık yapısı; hakim ortaklar % 50,99 oranında TOBB ve % 48,54 oranında KOSGEB olmak üzere, TESK, T.Halk Bankası A.Ş. ve TOSYÖV gibi sivil toplum kuruluşlarından oluşmaktadır.
SORU 4- Hedef kitlenizde hangi tür firmalar yer alıyor? Bugüne kadar ne kadar firmayı desteklediniz?
KGF' nin kefaletinden yararlanabilmenin ilk koşulu yararlanacak firmaların yılık net satış hasılatının 25 Milyon TL ve 250' den az çalışanı olması gerekir. Bu iki koşul KOBİ niteliğini tanımlamak için yeterlidir. Dolayısıyla KOBİ' ler, esnaf ve sanatkarlar, tarımsal işletmeler ve çiftçiler KGF' nin hedef kitlesinde yer almaktadır. Bugüne kadar 7000' ni aşan sayıda KOBİR' nin KGF desteğinden yararlandırıldığını söyleyebilirim.
SORU 5- KGF, KOBİR' lere kefalet verebilme koşullarında belli kıstaslar gözetiyor mu ? Hangi kredilere ve sektörlere kefalet veriliyor,? Özellikle pozitif ayrıcalık tanıdığınız kesimler var mı ?
Hemen söyleyeyim pozitif taraf olduğum Fatsa' lı KOBİ' lerdir. Tabiî ki , espri. Ama, bir Fatsalı olarak Fatsa' dan gelen başvuruları değerlendirmek süreci kısa olmak gibi bir avantaja sahip. Çünkü Fatsa' yı bilmenin avantajı ile karar süreci de kısa oluyor. Bunun dışında Fatsalı KOBİ' lerin lehine bir ayrımcılık yok.
KGF' nin kefaletinden yararlanmak için firmaların bankacılığın altın kuralı olarak bilinen 5 K kuralından 4 K kuralına uygun olması yeterlidir. Bu kurallardan sadece karşılıklar olarak bilinen teminat koşulu değerlendirme için asıl kriter olarak aranmamaktadır. Doğal ki, iflas- tasfiye sürecinde ve yüz kızartıcı suçlardan hakkında takibatta olmaması gerekmektedir. Ayrıca, kredi borçlarından dolayı bankalar tarafından haklarında kanuni takip başlatılmamış olması da aranılan koşullardandır. KGF her kredi türünde sektör ayrımı yapmaksızın kefalet verebilmektedir. Kredi Garanti Fonu' nun sunduğu kefalet hizmetinde kredi türü konusunda herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır.
KOBİ' erin ihtiyaçlarına göre yapılandırılan leasing işlemleri dahil kısa veya uzun vadeli nakdi veya gayrinakdi her tür kredi işlemine kefil olunmaktadır. Pozitif ayrımcılık olarak ihracatçı firmalar ile genç girimciler ile kadın girişimcilere öncelik verilmektedir. Bunun yanı sıra tarımı da kefaletimizle desteklemekteyiz. Örneğin, Marmara Zeytincilik Birliği ile Tariş'e bağlı kooperatiflerin üyelerine KGF' nin kefaleti ile Fortis Bank'tan kredi kullanmaları sağlanmıştır.
SORU 6- Bankalarca KOBİ' lere kullandırılacak kredilere kefil olurken kefalet tutarınızda bir limit var mı ?
Hiçbir kredi koşulsuz olmayacağına göre kredi koşulunu teminat yönüyle tamamlayan ve bir yüzü ile kredi olan kefalet işlemi de koşulsuz olamaz. Kefalette bulunma esaslarımız bankalar ile risk paylaşımı temelinde olup , bankalarca talep edilen kredi tutarının %80' nine kadar ve bir KOBİ başına 750.000.-TL limitte kefil olunmaktadır. Bankacılık Kanunu çerçevesinde grup firmaları olması halinde grup limiti 1.000.000.-TL.dir. Ancak, T.Eximbank' a ihracat kredileri için verilen kefaletlerimizde KOBİ başına riskin tamamı KGF tarafından üstlenilmek üzere 500.000.-TL limitte kefil olunmaktadır.
SORU 7- MERAKIM , ANLATTIKLARINIZA BAKILDIĞINDA BÖYLESİNE ÖNEMLİ BİR KURULUŞ OLARAK ORDU YA DA FATSA' DAN KGF' NİN KEFALETİ İLE KREDİ KULLANAN FİRMALAR VAR MI? ADLARINI SÖYLEYEBİLİR MİSİNİZ ?
Öncelikle, Bankacılık ve Ticaret Kanunumuz çerçevesinde kefaletimiz ile kredilendirilen firmaların adlarını söylemek bankalar ile yaptığımız protokol çerçevesinde mümkün değil. Ancak, Fatsa' dan 7 KOBİ' nin KGF' nin kefaletinden yararlanarak kredi kullanmayı sürdürdüklerini söyleyebilirim. Aslında, 2007 yılında Fatsa Sanayi ve Ticaret Odası Başkanı sayın Fahri Tanrıkulu' nun KGF' yi tanıtmak için yaptığı toplantı davetine bir Fatsalı olarak hiç tereddüt etmeden ve KGF' de yeni görev almama ve önceliği Fatsa' ya vererek katıldığım halde, başta yerel basının ilgisiz kaldığını hatırlatmak isterim. Bu konuda, yerel basında Fatsa için önemli olan ile olmayan aktiviteleri ayırt edebilmek konusuna özen gösterebilmeli ve takip etmeli. Bu nedenle, sayın Fahri Tanrıkulu' na KGF' nin işlevini ve önemini Fatsalı KOBİ' lere anlatmak heyecanını benimle paylaştığı için teşekkür borçluyum. Haksızlık etmeyeyim, Fatsa Ticaret Borsası Başkanı sayın Ahmet Koç' unda o sıralar daveti vardı ; ancak organizasyonu tamamlama önceliği Fatsa Ticaret ve Sanayi Odası' nın oldu.
Bakınız, daha somut sayılarla ORDU' nun kredi piyasasındaki durumunu analiz etmeden önce bugün konuya FATSA penceresinden baktığımızda; 12 banka şubesi olduğu gerçeğinde bir banka şubesi başına düşen esnaf ve sanatkarlar dahil aktif işletme sayısının 165 adet olduğu ve Türk bankacılığından kullanılan nakdi kredi hacminin 285 Milyon TL olduğu düşünüldüğünde mevduatının altında kredi kullandığı hesaplanabilir. Zira, Fatsa ekonomiye sağladığı mevduatına göre kredilerden yararlanma bakımından geride olduğu bizzat tarafımdan geçmişte yapılan bir çalışma ile hesaplanmıştır. Dolayısıyla, Fatsa ekonomisinin istihdam esaslı gelişmesinin önünün açılmasında kredi imkanları ile müteşebbis ruhu bakımından KGF' nin kefalet hizmetlerinden daha fazla yararlanması önem taşımaktadır.
Bu tespitlerimi paralel doğrulayan olgu ORDU gerçeğinde görülmektedir. Fatsa dahil KGF' nin kredi yaratma imkanlarından yetersiz şekilde yararlanan illerimizin arasında ORDU gelmektedir. Ordu' dan 1994 yılından buyana KGF' nin kefaleti ile kredi kullanan işletme sayısı 20' dir. Oysa, Ordu' nun takipteki krediler oranı Türkiye ortalamasının oldukça altındadır. Her ne kadar, 2000' li yılların başına ve Türkiye ortalamasına göre mevduatının üzerinde kredi kullanmasına karşın , nüfus başına düşen kredi bakımından ülke ortalamasının gerisindedir.
SORU 8- KGF' nin kefaletini kabul etmeyen banka var mı ? Hangi bankalar KGF' nin kefaleti ile KOBİR' lere kredi veriyor ?
Göreve geldiğimden bugüne gelinen aşamada KGF' nin kefaletini kabul etmeyen banka artık yok. Banka deyince sadece mevduat kabul eden ticaret bankaları ile kalkınma yatırım bankaları anlaşılmamalı , katılım bankaları da banka olarak düşünülmeli. Kefaletimiz ancak Merkez Bankamız nezdinde kabul görmemekte ama, bu söyleşi ile aklıma geldi ve en kısa zamanda reeskont imkanlarını KGF' nin kefaleti ile KOBİ' lere açması konusunda ziyaret edeceğim. Umarım sonuç alırım ve bunu ilk Güneş Gazetesi ile paylaşacağım.
SORU 9- Ülkemizde yaşanılan krize karşı çözüm araçlarından biri olarak iş dünyası tarafından Kredi Garanti Fonu' nun sermayesi ile güçlendirilmesinin Hükümetten talep edilmesinin bir sihri var mı ?
Dünyada, Kredi Garanti Fonları ekonomik darboğazların oluştuğu dönemlerde çözüm olarak gündeme gelerek sistemde yerini almıştır. Gerçekten de ülkemizde ekonomik sıkıntıların arttığı 1994 yılı, KGF' ninde alternatif model olarak faaliyete geçtiği yıl olması bakımından anlamlıdır.
Ancak, ekonomik darboğaza rağmen kuruluş amacı doğrultusunda KOBİ' lere daha yakın destek verebilmek için, KGF' nin ülkemiz sathında şubeleşme çalışmalarının hız kazanması ve KOBİ' lere destek politikalarımızdaki araçlarımızın geliştirilmesinin de etkisi sihir olarak görülmeli. Aslında her iş severek , koşarak yapıldığında benimsenir ve hükümetlerin ekonomi araçları haline dönüşür. Nitekim, 2007 yılı seçimi öncesinde KGF her partinin seçim beyannamesinde KOBİ' leri desteklemenin aracı olarak yer almıştı.
Kriz, KGF' yi kamuoyuna ve partilere tekrar hatırlattı. Ancak, bu hatırlanmada ve KGF' nin tanıtımında en büyük desteği geçmişte eski bir sanayici olan Sanayi ve Ticaret Bakanımız sayın Zafer Çağlayan' dan aldığımız inkar edilemez.
Kredi Garanti Fonu da kuruluş amacı doğrultusunda, misyonu gereği konjonktürün dalgalı seyrettiği dönemlerde de KOBİ' lerin ihtiyacı olan nakde, kredi yoluyla kavuşmasını lehlerine kefil olarak sağlayan ve dolayısıyla destek olmayı sürdüren ve KOBİ' lerin yanlarında olan bir kuruluştur. Kriz içinde şube sayımızı 17' ye çıkarmayı başarmamızda bunda önemli rol oynamıştır.
SORU 10- Önceki yıllarla kıyaslandığında ve Sizden önce KGF bu kadar medyanın gündeminde olan bir kuruluş olmadığı gerçeği ile 2008 yılı ve sonrasında değişen ne ki ; KGF ekonominin gündemine yerleşti ?
Bu iş gönül işi ve ekip işi. Her şeyden önce KOBİ' lere yararlı olmanın anlamını ve önemini KGF' nin tüm çalışanlarına benimsetmek ve heyecanını paylaştırmak önemli. Bakınız bu söyleşimizin mutfağını hazırlayan KGF çalışanlarımız olmasa kısa sürede böyle bir söyleşinin rakamsal temelleri ortaya çıkmazdı.
Sizlere rakamlar ile KGF' nin başarımını , gerçeklerin matematik dili ile söylersem; 1994-2007 yıllarını kapsayan 14 yılda 4760 KOBİ' nin 475,3 Milyon TL' na varan kredi talebinden 2834' nü karşılar şekilde 238,6 Milyon TL.lık kısmına kefalet verildiği halde; sadece 2008 yılında 1897 KOBİ 557,9 Milyon TL. üzerinden kredi kefalet başvurusunda bulunmuş ve 1138 KOBİ' ye 284,6 Milyon TL. tutarında kefalet tahsis edilmiştir. Geçtiğimiz 2008 yılında KGF, Bankacılık Sisteminde 402,6 milyon TL.lık krediye kefil olmuştur.
Öyle ki, KGF her geçen gün artan performansı sonucunda 2009 yılının ilk üç aylık dönemde ise; geçmiş yıllarla kıyaslanamaz bir artışla 1166 KOBİR' nin 223 Milyon TL tutarındaki kefalet talebini değerlendirmiş ve bununun 787 KOBİR' nin talebini krediye dönüştürmüştür. KGF geçmişten bugüne KOBİR' ler lehine 624 Milyon TLR17;lık kefalette bulunmak suretiyle Türk bankacılık sisteminden 894 Milyon TL' lık kredi kullanma imkanı yaratmıştır ve kredilerdeki payı azımsanmayacak önemdedir.
SORU 11- KGF' nin Türk Bankacılık sistemindeki kabul edilebilirliğini arttırmak ve
daha etkin kullanımını sağlamak konusunda neler söyleyebilirsiniz?
Bugün sorun KGF' nin tanınırlığı ve bilinirliği olmayıp, KOBİ' lerin Türk bankacılığı kredilerinden aldıkları payın hangi araçlar ile nasıl artırılabileceğidir. Bununda kısa vadede tek çözüm aracı KGF' nin sermaye yapısının güçlendirilmesidir. Güçlü sermaye güçlü kefalet demektir. KGF' nin sermayesini artırmayı sadece TOBB ve KOSGEB gibi hakim ortaklarından beklemek yerine 2.000.000 $ katkı ile BTC Co (Bakü-Tiflis-Ceyhan Şirketi Türkiye Şubesi) örneğinde olduğu gibi işsizliği kendilerine dert etmiş öteki sivil toplum kuruluşları ile sendikalardan da beklemek gerekir. KGF kar amaçlı bir kuruluş olmadığı gibi, ortaklarına herhangi bir temettü dağıtması tüzüğü ile yasaklanmış bir kuruluştur. Bu bakımdan da hükümetlerin ekonomi politika araçları içine Hazine destekleriyle daha çok dahil edilmelidir.
Bunun için, öncelikle Kredi Kefalet Kuruluşları' na özel bir yasanın bir an önce çıkarılarak hukuksal altyapıya kavuşturulması ve Karşılıklar Yönetmeliği' nde KGF' nin teminat vasfı lehine gerekli değişikliklerin yapılması önemlidir.
KGF sermayesinin artırılması paralelinde şubeleşmeyi sürdürdüğü sürece KOBİ' ler ile yerinde çözüm arayışları ile de finansman sorunlarını banka şubeleriyle birlikte çözecek bir organizasyondur. Halen Ankara Merkez, İstanbul Avrupa, İstanbul Anadolu, İzmir, Adana, Denizli, Kayseri, Samsun, Bursa, Trabzon, Erzurum, Diyarbakır, Van, Gaziantep, Sakarya ve Konya olmak üzere 16 şubesi ile faaliyet göstermektedir ve 2009 yılında 30 şubeye ulaşma hedefi bulunmaktadır.
SORU 12- Güzel bir söyleşi oldu. Fatsalısınız ve Fatsa' da okullara, köylere şahsi yardımlarda bulunduğunuzu biliyoruz. Hatta en son geçen ramazanda toplu bir iftar yemeği organize ettiğinizi de hatırlıyoruz. KGF gibi işlevsel önem taşıyan bir kurumun bir şubesini de FATSA demiyorum, ORDU' da açmayı düşünmüyor musunuz ?
Gönlüm çok ister ama, bu benim tek başıma verebileceğim bir karar değil. Yönetim Kurulumuzun vereceği bir karar. Ancak, ben bir ipucu vereyim önce KGF' yi kentlerin istemesi ve sahiplenmesi gerekiyor. Dolayısıyla, başta kentlerin siyaset adamlarının, Bakanlarının, Milletvekillerinin, Valilerinin , Belediye Başkanlarının, Ticaret ve Sanayi Odalarının ve sivil toplum kuruluşlarının kamuoyu ile talep yönünde iradelerini göstermeleri gerekmektedir. İktisat yasasıdır her talep , arzını yaratır.
Bende yıllar sonra Güneş Gazetesi ailesi ile yeniden bir araya geldiğim için Size bu imkanı bana vermenizden dolayı teşekkür ederim.
