ABD'de Yargı: Hikmet cüppede değil!

Facebook'ta Paylaş

                          Ya   bizde   Yargı?
Yargıçların   seçimi   ve   denetimi   hakkında   Baton   Rouge’da   Southern    Üniversitesi   Hukuk   Okulu   Rektörü  (chancellor) Freddie Louisiana   dahil   olmak   üzere   eyaletlerin   büyük   çoğunluğunda   tüm   kademe   hakimlerinin   seçimle   işbaşına   geldiğini   anlatıyor. Kendisi   Louisiana’da   seçimle   gelen   ilk   siyahi   hakim. (çok   yakın   zamana   kadar   zencilere   bu   görev   verilmiyordu.)
    Hakimliğe   adaylığını   koyabilmek    için. En az   beş   yıl   avukatlık   yapmış   olmak   gerekiyor. Seçim   süresi   mahkemesine   ve   eyalete   göre   ortalama   6   ila   12   yıl   arasında   değişiyor. Y eniden   seçilmek   mümkün   Emekliliğe   kadar   hakimlik   sadece   birkaç   eyalette    (Massachusetts, NewHampsire) gözlemlenebiliyor. Bunları    da   ya   parlamento   ya   da   vali   doğrudan   doğruya   atıyor. Pek çok   eyalette   seçimlere   parti   listesinden   giriliyor. Yani   cumhuriyetçi   veya   demokrat  hakim   adayları   yarışıyor. Kısaca   hakimlik   denilen   şey, aslında  seçime   girmiş. Belli   bir   süreliğine   hakimlik    yapma  aslında   seçime   girmiş.Belli    bir   süreliğine   hakimlik   yapma   hakkını   kazanmış. Avukatların   üstlendikleri    bir   görevden    başka  bir şey   değil. Disiplin   işlerini   ise   baro   üstlenmiş   durumda. Baro   yaptığı   soruşturmanın   ardından    yargıcın   disiplin   suçu   işlediğine   kanaat    getirirse.Dosya   temyiz  / istinaf     mahkemesine    gidiyor.Onlar   da   uygun   disiplin  cezasını   veriyor.
    Federal   Mahkeme   hakimlerinin   tamamı   yürütmenin   başı   olan   ABD   Başkanı   tarafından    atanıyor. Ancak   göreve   başlamaları    için. Bunun   yasama   organının    bir   kanadı    olan   Senato   tarafından   onaylanması   gerekiyor.   ( Ya   Türkiye de   nasıl? ) Ayrıca   hukuk   okumak   için   daha   önce   bir   lisans   eğitimini   tamamlamış   olma   şartı   var. Yani   hayatın   eğitimini   tamamlamış   olma   şartı   var. Yani   hayatın   başka   bir  alanına   dair   iyi   bir   bilgiye   sahip   olmak   gerekiyor. Bizdeki   gibi   18   yaşında   hukuk  okumak   22   yaşında   da   insanların   kişisel   veya   siyasi   kaderi   hakkında   karar   vermek   mümkün   değil.  En   az   beş   yıl   başarılı     bir   avukat  olarak   çalışmalı   ki, sonrasında   seçimleri   aday   olabilsin. Bu  seçimlerde   propagandasını   yapabilecek   bir   müktesebatı   olsun. Genel   anlamda    hayata    dair.  Özel  olarak   da     hukuk   uygulamasına   dair  iyi   bir   birikime   sahip   olmadıkça   ABD’ de   hakimlik    yapabilme   imkanı   pek   yoktur.
    Başsavcı   ( General   Attorney)   seçimle   geliyor.Ancak  alt   savcıları   tamamen   kendisi   belirliyor.
    Pitcher’in   son   sözü   ise   şöyle:  ABD’ de   hakimler   pek  çok   hata   yapıyor. Özellikle    davanın   sanıklarının    renklerine   göre   adaletin   terazisinin    şaştığı   durumlar   çok   nadir  değil. Buna   rağmen   yargının   tarafsızlığı   konusunda    genel   bir   güven   duygusu   hakim. Nedeni de,  hakimlerin   iyi   teori   bilgisine   sahip   olmasında   değil.Aksine, kimin   hakim   olacağını   vatandaşların   karar   verebiliyor   olmasında   aramak   gerekir.
    Bunları   dinledikten   sonra   bizdeki   sistemi   anlattım.  Hakimlik  mesleğini, HSYK’yı,   Anayasa   Mahkemesini     ve   Yüksek   Yargı’yı,  Adalet   Bakanlığı     ile   ilişkilerini, Meclisin   bu   konudaki  “Olmayan”   yetkilerini. .”   Tuhaf !”    dedi. Koca   bir   sistemin   koca   bir  yalanı    örtmek   için   yetmediğini   fark   ettiğinden   olsa   gerek.  Neden   olmasın  ki!   ABD   Anayasası   “ Biz   Birleşik  Devletler   halkı .  .  .” diye   başlar. Ama   Anayasada   egemenliğin   halka   ait   olduğuna   ilişkin   bir   ifade  yok. ABD’liler   bunun   teorisini    yapmıyor. Egemenlik   sadece   lafta   değil. Gerçekte   de   halka   ait. Sadece   yürütmeyi  veya   yasamayı   değil. Yargıyı da   seçimler   ve   denetim   mekanizmalarıyla   halka   ait   kılmışlar.  Onların   kurdukları   hukuk   düzeninde  kutsiyet  yok. İddialı   ve  ağdalı   laflar   yok.
    Tek   ilke   şu: Hangi   kamu   görevi   olursa  olsun. Meşruiyetin    ve   buna   bağlı   olarak  “saygınlığın”  Tek   ölçütü   halka   ait   kılınabiliyor  olmaktır.Yani   hikmet   “cüppe” giyiyor   olmada   değil. Seçilebiliyor, denetlenebiliyor.Hesap   verebiliyor   olmadadır. Güzelim    memleketimin   tüm   anayasalarında   “Egemenlik   kayıtsız   şartsız   milletindir.”denir.
    Büyük    laflar   konusunda   üstümüze   yoktur.Egemenlik   millete   aittir.  Şüphesiz! Ama   yargıda   “Cüppe’nin   hikmetinde!  Bazen  de   “hizmet’inde . .
    Biyolojideki  adalet    sisteminin   önemini   gösteren, Çocuklar   üzerinde   yapılmış   bir    deney   vardır. 4 -5  yaş   anaokulu    çocuklarına   4’er  tane   çikolata   dağıtılır. Bütün   çocuklar  alır   ve   yerler. Hiçbir   sorun   çıkmaz.  Daha   sonra   aynı   gruptaki   çocuklara   birine   bir, birine   üç,  birine   altı   çikolata   verilir. Fakat   bu   kez   çocuklar  arasında   kavga   çıkar.  Bu   deney   adil   paylaşımın   biyolojik   olarak   insan   genlerinde   kodlandığı   tezini   destekler.İnsan   diğer   canlılardan   farklı   olarak   adil   paylaşımda   kendini   güvende   hisseder. Adil   paylaşım   olduğu   zaman   sosyal   ilgisini,   sosyal   temasını   artırır.  Adalet   böylece   sosyalleşmeye   katkı   sağlamış   olur.
    Yaratılanı   severim   Yaratan’dan   ötürü.Benim   ve    kardeşimin   hakkı   eşitse.Terazide   dengeyi   bozmamalı    işte   o   zaman   gerçek   adalet   yerini   bulur. Adalet   mülkün   temelidir.En  güzel   günler   sizlerin   olsun. Sevgi   ve  saygılarımla.

Kaynak   Kişi: Prof.Dr.Osman  CAN