Bu   sözlerden    anlaşılacağı   üzere   Rauf   Bey’in  görüşüyle,  gerek   Sivas   Kongresi   Heyetinin  gerekse    Erzurum    Kongresi   Heyetinin   anlayışları   arasında   bir   görüş   ayrılığından   doğan   yanlışlık   şüphe   götürmez.  Rauf   Bey’in  görüşünün   yorumu   niteliğinde   olan   bu   sözlerin   yedinci   maddesindeki   yazılış   şeklinden   kaynaklandığına  hükmedilebilir.   Gerçekten   de   bu   iş  maddenin  yazılış   şeklinde, belki   de   mandacılıkta   çok   ileri   giden    ve  sonu   gelmeyen   propagandalarıyla   kamuoyunu    bulandıranları   susturmak   ya  da   belki    bundan   çok,   onların   iddialarına  cevap   olacak   bir   özellik   vardır.Madde   metni   dikkatle   okunur   ve   incelenirse    ne   manda   ne  de    Amerika’nın   mandaterliğini    istemek    düşüncesinin   yer     almadığı    kendiliğinden   ortaya   çıkar.Bu      noktayı      açıkça    göstermek    için,  söz   konusu   olan   maddeyi    aynen   hatırlatmak    isterim.  

Madde : 7- Milletimiz    çağdaş   amaçların      bütünlüğüne    inanır; teknik, sanayi   ve    ekonomik    durumumuzu   ve   ihtiyacımızı   takdir   eder.Bu itibarla   devlet   ve   milletimizin   hakimiyet   ve   bağımsızlığı   ile  vatanımızın   bütünlüğünün  korunması   şartıyla   altıncı   maddede  de   belirtilen   sınırlar   içinde    milliyetin   gereklerine    saygılı   ve   memleketimizi   ele   geçirme   emeli   beslemeyen   herhangi   bir devletin   teknik, sanayi  ve    ekonomik  yardımını   memnunlukla   karşılarız. Böyle   adaletli   ve  insancıl   şartları   içine   alan  bir   barışın   bir  an  önce   gerçekleşmesi, insanlığın   güvenliği   ve   dünyanın   huzuru  adına    başta   gelen   milli   gayemizdir.

Efendiler, bu  maddenin   hangi  noktasında   manda   ve   mandaterin   Amerika   olacağı   görüşü  vardır. Olsa   olsa  “herhangi  bir    devletin  teknik, sanayi   ve  ekonomik   yardımını   memnunlukla   karşılarız”  sözlerinden   manda   düşüncesi   çıkaranlar   olabilir.  Ancak,  mandanın   anlam   ve   amacının   bu   olmadığı   bir   gerçektir.Her   zaman   bugün   de,  bu   açıklık   çerçevesinde   yapılacak   yardımları    kıvançla   karşılamaktayız. Nitekim   Ankara   Ereğli   ve  Keller-Diyarbakır   demiryollarının     yapımı   için   bir   İsveç   firmasının; Kayseri- Sivas –Turhal   hatlarının    yapımı    için   de   bir   Belçika   firmasının   teknik,  sanayi   ve    ekonomik   yardımını   severek    kabul   ederiz. Yeter   ki, memleketimize   sermaye   getirecek    olanların,  içeride   ve   dışarıda   devlet   ve   milletimizin      hakimiyet   ve   bağımsızlığı    ile    vatanımızın   bütünlüğünü   bozmaya    yönelmiş  gizli   emelleri   bulunmasın. Bu   maddede  de   yer   alan   “milliyetin   gereklerine   saygılı   ve   memleketimizi  ele   geçirme   emeli   beslemeyen   herhangi   bir   devlet “  ifadesinden, Amerikan   Devleti   anlamının   çıkarılması   da   yanlış   olur. Çünkü,  milliyetin  gereklerine   saygılı  dünya  devletleri   arasında   yalnız   Amerikalılar    yoktur.  Mesela   İsveç   Devleti,  Belçika   Devleti   de   aynı    nitelikteki   devletler   değil   midir? Bu   devletlerden   herhangi   birinin  mandaterliği   de   söz   konusu   olabilir   mi?    Bir   de   eğer   dolaylı  olarak   Amerika   Devleti   kasdedilmek   istenseydi, “herhangi  bir   devletin” ifadesi   yerine   “bir   devletin   kelimeleri   ya  da   sadece   “devletin”   ifadesi   yerine   “bir   devletin   kelimeleri   ya   da   sadece   “devletin”  kelimesi   ile   yetinilmesi   gerekirdi.  Bu   bakımdan   maddenin   açıkladığı   şartlar   çerçevesinde   teknik,sanayi   ve  ekonomik   yardımın   iyi   karşılanacağı   konusunun    bütün   devletler   için   söz   konusu   olduğu   açıktır.

Efendiler, bu   manda   konusu   üzerindeki   görüşümün   - bu   görüş  bundan  önce  yapılan  ve   şu  anda   yüksek   heyetinizin  de  öğrenmiş   olduğu  bunca   yarışma   ve   tartışmalarımızla   ortaya   konmuştur. 

-aylardan  beri   gece   gündüz   yanımda   bulunan   bir   arkadaş  tarafından   hala   anlaşılmamış   olduğuna   hükmedilebilir   mi?  Öyleyse   Rauf   Bey   ya   aslında   benimle   aynı   görüşte   değildi.  Veya   aynı   görüşteydi   de, Sivas’ta, İstanbul’dan   gelenlerle   yaptığı   konuşmadan  sonra   görüş   değiştirmiş   oluyordu. Bunu   kestirmek    çok   güç. Şimdi   biraz   da   Rauf   Bey’i  dinleyelim;  Rauf   Bey   sözüne   şöyle   devam   ediyor: “Ateşkes   Anlaşması   yapıldığı    sıralarda   Almanların   barış   anlaşmasını   imzalamayacakları   sanılırken,İngiliz   basını   bazı   sırları   açığa   vurdu.Bunun   birinci   bölümü,   Almanya’nın  barış   anlaşmasını   imza   edeceği   konusuydu.  Bu   gerçekleşti.  İkinci  bölümü   de   Türkiye’nin   bölüşüleceği   konusu   idi.Çok   şükür  bu   gerçekleşmedi.  Bu   bölümde,  konferansın   aldığı   karar   gereğince   Kızılırmak’ın   Doğu   tarafı   Ermenistan   sayılarak   Amerikan   himayesine  veriliyordu.Belki    Gürcistan   ile   Azerbaycan  da   Amerika’ya  bırakılıyor   deniliyordu.   Kızılrmak’ın   Batısındaki   topraklarda,   İzmir  ve   İstanbul   bunların   dışında   kalmak   üzere, denize   çıkış  yeri   Antalya   olarak  Türkiye’yi  oluşturuyordu. Bu   bölgenin   kuzeyi,   İtalyan  ve   Fransız, Güneyi   de   İngiliz   himaye   ve  yönetimine   veriliyordu.İzmir’in   işgali,  bu   açığa   çıkan  sırların  doğruluğunu   ispatlıyordu.  O  halde,  böyle   bir   tehlike   karşısında   memleketimize    karşı   en   tarafsız   olan   Amerika’nın   desteğini   kabul   etmek   zorundayız. Ben   bu   görüşteyim.”

Rauf   Bey’in   düşüncesini  anlamak   için   bundan   sonra   daha  da   devam   eden   sözlerini   dinlemeye   bilmem   gerek   kaldı   mı? 

Efendiler, gayet   uzun   ve   tartışmalı   bir   şekilde    geçen   bu   manda   meselesi,  taraftarlarını   susturacak   ortalama   bir   çare   bulunarak   sona   erdi.  Hem   de   bu   çareyi   teklif   eden   yine   Rauf   Bey   oldu :  “Amerika’da  yıllardır   aleyhimize   yapılmakta   olan   olumsuz   yöndeki   propagandaların   doğurduğu   düşünceleri   düzeltmek    için,  her şeyden    önce   ve   Amerikan   Kongresinden   memleketimizin   durumunu   inceleyecek   ve   gerçeği   görecek    bir   heyet   davet   etmek    gerekir.”  Bu   teklif   oy   birliği   ile   kabul   edildi.  Kongre   Başkanlık    Divanının    imzalarıyla   bu   yolda   bir   mektup   yazıldığını hatırlıyorsam da  bu   mektubun   gönderilip   gönderilmediğini  pek   iyi   hatırlamıyorum. Kaldı   ki   ben   bu   mektubu    çok   da   önemsememiştim. Efendiler,   sırası   gelmişken   kısaca   şunu   da   belirtmeliyim:  Belge   olarak   başvurduğum     Kongre   tutanakları,  Başkanlık   Divan   katipliğinde      bulunan   Afyonkarahisar   temsilcisi      Şükrü   ve  manda   lehindeki   konuşmalarını   dinlediğimiz   Hami   Beyler  tarafından   tutulmuş  ve   Hami   Bey’in   yazısıyla, düzgün   bir    deftere,   temize   çekilmiştir.

 

                                                        -Devamı   Haftaya-

Artık   bugün,  demokrasi   fikri, daima   yükselen   bir   denizi   andırmaktadır.  20.yüzyıl     birçok  müstebit     hükümetlerin,  bu   denizde   boğulduğunu  görmüştür.  -1930-

Servetin   meşru   yolu,  bilgiyle   ve   fedakarlıkla   çalışmak   ve   tasarruf    etmektir. -1930-

                           Mustafa    Kemal   Atatürk