Bu konuda devlete  karşı her türlü sorumluluğu  yüklenir ve buna  tam olarak güvenilmesini dilerim. Fakat, bağımsızlığı ve milli varlığı yok eden ve milletin hayatını tehlikeye düşüren  düşmanın vatana girişi, cana kıyması ve her türlü saldırıları gibi, İzmir yöresinde görülen olayların ve  benzerlerinin baş göstermesine karşı ne milletin heyecanını ve iç acısını  ve ne de bundan doğan  milli gösterileri engelleyip durdurmak  için kendimde  ve hiç kimsede  hiç bir güç göremeyeceğim gibi bu  yüzden ortaya çıkacak  olayların  karşısında da  sorumluluk yüklenebilecek  ne komutan, ne sivil yönetici, ne de hükümet düşünürüm. 

                                                                                                    Mustafa Kemal

        Bu nota  örneğiyle verdiğim karşılığın  örneği bütün komutanlara, vali ve mutasarrıflara  genelge ile bildirildi. Bu tarihlerde  İngiliz  Muhipler  Cemiyetiyle birlik olarak bütün milletçe İngiltere’den  yardım istenmesinin, bunu dernek adına Sait Molla imzasıyla bütün belediye başkanlıklarına   bir telle bildirildiğini ve bu teli etkisiz bırakmak için, milleti gereği gibi aydınlatmakla birlikte, hükümet  katına başvurduğumu öğrenmişsinizdir. Bundan başka,  27 Mayıs  1919 günü “ Türkiye  Havas – Royter” adındaki ajansın, toplanan Saltanat Şurası  ile ilgili olarak verdiği haberler arasında: “ Bütün üyelerin düşüncesi, Türkiye’ nin  büyük devletlerden birinin  yardımını sağlamak amacıyla toplanmıştır.” haberini yayması üzerine Sadrazama : “ Milletin, bağımsızlığını korumaya  kararlı olduğunu ve bütün kötü sonuçlara karşı  her türlü fedakarlığı göze aldığını ve milli  vicdanı  yansıtmayan asılsız haberlerin  endişe verici  tepkiler doğurduğunu” yazmakla  birlikte, bütün millete de bu durumu nasıl bildirdiğimi  başka bir açıklama sırasında söylemiştim. 

Sadrazam  Ferit Paşa’nın Paris’e, bilinen çağrılışı üzerine, Birinci  Türkiye  Büyük Millet  Meclisinin   ilk toplantı günlerinde bazı  demeçler  vermiştim. Bu konuda düşünce ve  davranışımın  ne olduğunu açıklamak amacıyla şu belgeyi olduğu gibi bilginize sunacağım:

Şifre  Aceledir  Kişiye özel Havza: 3.6.1919

Samsun’da  Üçüncü  Kolordu  Komutanı  Refet Beyefendiye. Erzurum’da 15. Kolordu  Komutanı  Kazım Paşa Hazretlerine. Canik  Mutasarrıfı  Hamit  Beyefendiye . Sivas  Vali Vekili  Hakim  Hasbi Efendi  Hazretlerine. Kastamonu Valisi  İbrahim  Beyefendiye. Ankara’da Yirminci Kolordu Komutanı  Ali Fuat Paşa Hazretlerine. Konya’da  Yıldırım Birlikleri Müfettişi  Cemal Paşa Hazretlerine. Diyarbakır’da 13. Kolordu  Komutan  Vekili  Cevdet Beyefendiye. Van Valisi Haydar  Beyefendiye.

  MİLLİ GÖSTERİ TOPLANTILARI

      Verdiğim yönergedeki temel düşünceyi kötüye kullanacak  kadar ustalık gösterenler de oldu. Örneğin: Sinop’a yeni atanan bir mutasarrıf, orada yapılan gösterileri kendisi yönetiyor  ve gösteri kararlarını  kendisi yazıp, halka imza ettirdiğini  söylüyor ve bize de  bir örneğini gönderiyor. Bu adamın zavallı halka gürültü patırtı arasında imza ettirdiği uzun yazılar içinde  şu satırlar gizliydi:  “Türkler ilerleyip  gelişemediyse  ve Avrupa’nın uygarlık ilkelerini  kabul edip sindiremediyse  bu da şimdiye değin iyi bir yönetime kavuşamadığından  ileri gelmiştir. Türk ulusu, ancak kendi padişahının  buyruğu ve egemenliği  altında kalmak şartıyla Avrupa’nın  gözetim ve denetiminde  kurulacak bir  yönetim örgütü ile yaşayabilir.” (T.B.M.M. de  Her partiden anayasa yazmak için görev alanlar  ve alacak olan sayın milletvekilleri  Atatürk’ün  Nutuk (Söylev ) Yanınıza alın  Baştan sona okuyun  1924  Anayasasını  temel alarak hareket etmenizi arzuluyorum. Şairleri ve yazarları susan bir millet sevenleri   toprak olmuş öksüz  çocuk gibidirler  demiş şair)

      Efendiler, Sinop halkı adına İtilaf Devletleri  temsilcilerine  verilen  3 Haziran  1919  tarihli bu andırının altındaki imzaları incelerken  müftü vekili efendinin imzasının yanında gördüğüm  imza, bilginize sunduğum satırları yazan  ve yazdıran  ruhu bulup çıkarmama yaradı. O imza  Hürriyet ve İtilaf Fırkası ikinci başkanı olan kişinin imzası idi.

DEVAMI VAR

                                         MİLLİ GÖSTERİLERİN YANKILARI

       Her yerde gösteriler yapılması için bildirimler yaptığım günden üç gün sonra, Harbiye Nazırının  31 Mayıs  1919 tarihli şu telgrafını aldım:

      İngiltere olağanüstü  Komiserliğinden  Babıaliye  bildirilip  Harbiye  Nazırlığına gönderilen  nota örneği aşağıya çıkarılmıştır.

      Bugüne kadar gelen raporlardan  Üçüncü  Kolordu  bölgesinde  her zaman  görülebilecek haydutluk olaylarından  başka  bir şey  olmadığı  bilinmekle birlikte, son notada ileri sürülen olaylar  üzerine  özel soruşturma  yapılarak  sonucunun acilen  bildirilmesini  rica ederim.

                                             31.05.1919

                                           Harbiye Nazırı   

                                           Şevket

      Sivas  vali vekilliğinden  aldığım  2 Haziran 1919  tarihli bir telgrafta da: “Bu gün  Albay  Dömanj (Demange) imzasıyla alınan telgrafta (İzmir’e Yunanlıların girişi  üzerine  Aziziye’de Hıristiyanların  ölümle korkutulduğu öğrenilmiştir. Bu ise uygun değildir. Size haber veriyorum ki  bu durumlar, müttefik askerlerinin  ilinize girmesine sebep olur.) anlamına gelen bir bildirim yapılmaktadır.” denilmekte idi.

      Gerçekte, ne Sivas’ta endişe verici bir durum vardı, ne de Hıristiyanlar ölümle korkutulmuştu. Bunu milletçe yapılmaya başlanılan gösteri toplantılarından endişe duyan ve bunu amaçlarının gerçekleşmesine engel sayan Hıristiyan azınlıkların, yabancıların dikkatini çekmek  için bile bile yaydıkları uydurma haberler  olarak kabul etmek gerektir. Harbiye nazırlığının nota örneğini  içine  alan teline verdiğim karşılığı  olduğu gibi bilginize sunacağım.

        İstihbarat çok acildir

        Sayı  58

        3 Haziran 1919

        Harbiye Nazırlığı Yüksek Katına 

        K: 2 Haziran 1919  Şifre:

        Sivas ve çevresinde eskiden beri bulunan  Ermenileri ve daha sonra  sığınanları korkutacak hiçbir  olay gerçekleşmemiştir. Ne Sivas’ta ne  de çevresinde endişe verecek hiçbir  durum yoktur. Herkes sessizce  kendi işi ve gücüyle uğraşmaktadır. Bunu  kesin olarak bilginize sunar  ve inanmanızı dilerim. Şu duruma göre, İngiliz notasındaki  haberlerin nereden çıktığını benim bilmem gerekir. Düşmanın İzmir ve Manisa’ya girişiyle ilgili acı haber üzerine  Müslüman halkın yaptığı ve Hıristiyan azınlıklara  karşı hiçbir düşmanlık duygusu gütmeyen toplantılardan kimi kişilerin ürkmüş olmaları düşünülebilir. İtilaf devletleri, milletimizin haklarına  ve  bağımsızlığına saygılı kaldıkça  millet de vatan dokunulmazlığının kesinliğine güvendikçe  Müslüman olmayan halkın korkuya  düşmesine  hiçbir  neden yoktur. Bu konuda devlete  karşı her türlü sorumluluğu  yüklenir ve buna  tam olarak güvenilmesini dilerim. Fakat, bağımsızlığı ve milli varlığı yok eden ve milletin hayatını tehlikeye düşüren  düşmanın vatana girişi, cana kıyması ve her türlü saldırıları gibi, İzmir yöresinde görülen olayların ve  benzerlerinin baş göstermesine karşı ne milletin heyecanını ve iç acısını  ve ne de bundan doğan  milli gösterileri engelleyip durdurmak  için kendimde  ve hiç kimsede  hiç bir güç göremeyeceğim gibi bu  yüzden ortaya çıkacak  olayların  karşısında da  sorumluluk yüklenebilecek  ne komutan, ne sivil yönetici, ne de hükümet düşünürüm. 

                                                                                                    Mustafa Kemal

       Bu nota  örneğiyle verdiğim karşılığın  örneği bütün komutanlara, vali ve mutasarrıflara  genelge ile bildirildi. Bu tarihlerde  İngiliz  Muhipler  Cemiyetiyle birlik olarak bütün milletçe İngiltere’den  yardım istenmesinin, bunu dernek adına Sait Molla imzasıyla bütün belediye başkanlıklarına   bir telle bildirildiğini ve bu teli etkisiz bırakmak için, milleti gereği gibi aydınlatmakla birlikte, hükümet  katına başvurduğumu öğrenmişsinizdir. Bundan başka,  27 Mayıs  1919 günü “ Türkiye  Havas – Royter” adındaki ajansın, toplanan Saltanat Şurası  ile ilgili olarak verdiği haberler arasında: “ Bütün üyelerin düşüncesi, Türkiye’ nin  büyük devletlerden birinin  yardımını sağlamak amacıyla toplanmıştır.” haberini yayması üzerine Sadrazama : “ Milletin, bağımsızlığını korumaya  kararlı olduğunu ve bütün kötü sonuçlara karşı  her türlü fedakarlığı göze aldığını ve milli  vicdanı  yansıtmayan asılsız haberlerin  endişe verici  tepkiler doğurduğunu” yazmakla  birlikte, bütün millete de bu durumu nasıl bildirdiğimi  başka bir açıklama sırasında söylemiştim. 

       Sadrazam  Ferit Paşa’nın Paris’e, bilinen çağrılışı üzerine, Birinci  Türkiye  Büyük Millet  Meclisinin   ilk toplantı günlerinde bazı  demeçler  vermiştim. Bu konuda düşünce ve  davranışımın  ne olduğunu açıklamak amacıyla şu belgeyi olduğu gibi bilginize sunacağım:

        Şifre  Aceledir  Kişiye özel Havza: 3.6.1919

Samsun’da  Üçüncü  Kolordu  Komutanı  Refet Beyefendiye. Erzurum’da 15. Kolordu  Komutanı  Kazım Paşa Hazretlerine. Canik  Mutasarrıfı  Hamit  Beyefendiye . Sivas  Vali Vekili  Hakim  Hasbi Efendi  Hazretlerine. Kastamonu Valisi  İbrahim  Beyefendiye. Ankara’da Yirminci Kolordu Komutanı  Ali Fuat Paşa Hazretlerine. Konya’da  Yıldırım Birlikleri Müfettişi  Cemal Paşa Hazretlerine. Diyarbakır’da 13. Kolordu  Komutan  Vekili  Cevdet Beyefendiye. Van Valisi Haydar  Beyefendiye.

                                                       -Devamı var-