KÖY ENSTİTÜLERİ
17 Nisan 1940’da kurulan Köy Enstitüleri’nin 74. Kuruluş yılını kutladık bu yıl. Aslında ADD Fatsa Şubesi olarak her yıl 17 Nisan’da yapılan kutlama, bu yıl 20 Nisan Pazar günü, Kültür Sarayında, ADD Fatsa şubesinin ‘Geleneksel Bahar Kahvaltısı’nda kutlanacak.
Bu yılki kutlamaya çok değerli, Köy Enstitülü öğretmenlerimizin ve diğer tüm değerli dostlarımızın yanı sıra, Yazar, Eğitimci,Eğitim Sen kurucusu,Avukat, Gezgin, Mizah ustası gibi birçok vasfı ve mesleği tek bir kişide birleştiren, sayın AYHAN SARIHAN’da katılacak. Sayın Ayhan Sarıhan, 20 Nisan Pazar günü Kültür Sarayında ‘ Köy Enstitüleri Ve Aydınlanma’ konulu bir konuşma yapacak. Aynı zamanda kitaplarını okurları için imzalayacak. Ayhan Sarıhan’ın yayınlanmış birçok ktabı bulunuyor. Bunlar eğitim, hukuk ve çoğu da gezi üzerine olan kitaplar.Bu kitaplara başka bir yazımda tekrar değinmek istiyorum daha geniş olarak.
Dün 17 Nisan’dı. Unuttuğumuz ve unutturulmak istenen bir eğitim sisteminin kuruluş yıldönümüydü. Neden kapatıldı Köy Enstitüleri sizce. Köylerdeki insanların herşeyi uygulayarak öğrendiği, kalkınmanın ve aydfınlanmanın en küçük ve ücra köyden, büyük şehirlere yayıldığı; bünyesinde birçok yazar, şair, sanatçı, doktor, avukat, eğitimci, zanaatçı yetiştiren böylesine önemli eğitim kurmları neden kapatılır ki? Üstelik sadece orada okuyanların iyi yetişmesini sağlamayıp, bulunduğu yerdeki insanların da aydınlanmasını, modern, çağdaş imkanlara kavuşmasını sağlayan bir kurm olduğu halde.
Aslında tam da bu sebeple kapatıldı Köy Enstitüleri. Modernizmin, aydınlanmanın, görünüşte değil, özde olduğunu anlatttığı, insanların beyinlerinde çağdaşlığın yerleşmesini sağladığı, müziği, tiyatroyu, sevdirdiği, birlikte çalışmayı ve üretmeyi, yardımlaşmayı temel aldığı, toplumsal mutlulukların, bireysel mutlulukların önünde tutmayı öğrettiği için kapatıldı.
Köy Enstitülerinin temelleri 1935’lerde atılmış, 17 Nisan 1940 tarihinde kabul edilen Köy Enstitüleri Kanunu ile yasal temele oturtulmuştur. 1946 iktidar değişikliği ile özgün ilkelerinden saptırılmaya çalışılan Köy Enstitüsü sistemi, 1950 iktidar değişikliğinden sonra iyiden iyiye değiştirilmiş, 1953 yılında programları klasik ilköğretmen okullarınınki ile birleştirilmiş, 1954/6234 sayılı yasa ile de hukuksal varlığı sona ermiştir. Üzerine yapılan tartışmalar bugün bile süren Köy Enstitüleri olgusu, en çok siyasal platformda ele alınmış, yıkılışından sonra eğitim sistemi ve ilkeleri açısından pek fazla değerlendirilmemiştir.
Oysa Köy Enstitülerni ve kazandırmayı amaçladıklarını daha iyi özümseyebilrsek, belki Eğitim Sistemimiz de daha iyi ve çağdaş temellere kavuşacak kimbilir....