İlyas   Bey   tarafından   12   Eylül’de   çekilen   bir   telgrafı,  subaylarınız   ve   memurlarınız   için   çeşitli   bakımlardan   yararlı   olacağı   düşüncesiyle, olduğu   gibi   bilginize   sunacağım:

Malatya, 12.9.1919

Sivas’ta  3.Kolordu  Komutanlığına   

Halep’teki   İngiliz   ordusuna   bağlı   albay rütbesinde   Mösyö P.Peel (Pil) adında   bir   İngiliz   subayı, bugün 12.9.1919  tarihinde   öyle   üzeri   Malatya’ya   gelmiştir. Amacının   Malatya,  Harput   ve  Diyarbakır   bölgelerinde, bölgenin   ileri   gelenleri, sivil   ve  askeri   memurlarla   görüşmek   olduğunu, kaçak  Mister   Nowil’in görevi   ile   ilgili   bir   şey    bilmediğini     ve  bu   konuda   İngiliz   Hükümetinin   kesinlikle   bilgisi   olmadığını     ve   böyle   bir   propagandacı   subayın  buralarda   gezmesini   kabul   edemiyeceğini   ve   aşiretler   içerisinde   derhal   buraya   getirilmesi     için   kendisine   emir   verileceğini   söyledi. Eğer   haince   bir   maksatla   buralarda   dolaştığı   kanısına   varırsa,tutuklu    olarak   Halep’e  göndereceğini   ekledi.  Vali   Galip   Bey’i de  kendisiyle   görüşmek   üzere, hayatının   korunması   için   kendisine   güvence    vererek   buraya   davet   etme   isteğinde   bulundu.Bu   hususta, üst   makamdan  adı   geçenin  buraya   gelebilmesi   için   emir   almadan   gelmesinin  mümkün   olamıyacağını, bunun   için   ilgili   makamlara    başvuracağımı  da   söyledim. Bu   izin   emrinin   süratle   bildirilmesi   için   aracı   olmamı   rica  etti.  Kendisi    “yüksek   siyasi   mutemet” adıyla anılırmış.İstanbul   Hükümeti  onu   tanırmış.Burada   iki   gün   kaldıktan   sonra   Harput’a gidecekmiş. Giriş    belgesi   yoktur. Kendisine,  saygıdeğer   bir   misafir  olduğu   ve   özel   bir   saygı   gösterileceği   söylenmiştir.Valiyi   buraya   getirtmesine   ve   bu   zatın  Harput’a  doğru   seyahat   etmesine   izin    verelim   mi?    Bildirilmesini  arz   ederiz. Sivas’tan  şimdi   iki   subayın   geldiği   arz   olunur.

Bu   telgrafta    söz   konusu   edilen   hususlar    15. Alay   Komutanı   İlyasla  nasıl   hareket   edileceğini   gösteren   görüşlerimiz, şu    şekilde kısaca   bildirilmiştir.

Sivas, 12.9. 1919 

Malatya’da   15.Alay   Komutanlığına 

İlgi: 12.9.1919

1-Kim  olursa  olsun,  giriş   belgesi     olmayan yabancı   bir   subayın    Osmanlı   ülkesinde    işi    yoktur.   Kendisine   büyük   bir   nezaketle, fakat   askeri  bir   tutumla   durumu   bildiriniz. Geldiği   yere   hemen   dönmesini   isteyiniz. Memleketten   çıkıncaya   kadar   da   ileri   gelen   kimseler   ve   memurlarla    hiçbir   siyasi   temasa   girmemesi   için   yanına   yetenekli, uyanık   bir   subay  veriniz.

2-Kaçak   valinin   vatan   hainliği   ile  suçlandığını, ele  geçince  yakalanarak  kanunun   adaletli  pençesine   teslim  edileceğini, bu   konuda   yapılacak  başka   bir   şey  olmadığını    ayrıca   anlatırsınız,  efendim.

                                                                               Mustafa   Kemal   

Efendiler, alınan   tertip  ve   tedbirler   ve   özellikle   gösterilen   sertlik   ve   şiddet   sayesinde, Ali   Galip   ve   Halil   Beyler’in  ayartmaya   çalıştıkları    aşiretler   dağılmış, böylece   ümitsizliğe   düşen   Ali   Galip, önce   Urfa’ya   oradan   da   Halep’e    kaçmıştır. Mister   Nowil   de   göz   altında  rahatça   Elbistan     üzerinden   gitmiştir.Diğerleri de  bir   yolunu   bularak   kaçmışlardır. Bu   safhaları   daha   fazla   açıklamakta   bir    fayda   görmüyorum. Bu   konuda   söylediklerime    ek   olarak   yayınlanacak   belgelerin   okunmasından, bugün  ve   gelecek   için    ibret   dersi   olabilecek  noktalar   çıkarılacağını    umarım.(Belge: 78,79,80,81)

HAİNLERLE   İŞBİRLİĞİ   YAPAN   FERİT   PAŞA   KABİNESİNE   SALDIRI   

Efendiler, bilgilerinize   sunduğum   belgeleri   gördükten   sonra, zannederim   ki   Ali   galip   tarafından   yapılan   teşebbüsün  padişahın   ve   Ferit   Paşa   kabinesi’nin ortak   bir  teşebbüsü   olduğuna  şüphe   ve   tereddüt  edenler   kalmaz. Bu   hainliğin  ortak   elebaşlarına   karşı   nasıl  bir   tavır   almak   gerektiği   bellidir. Ancak, buna   karşı   yapılacak  teşebbüste   elden   geldiğince   açıktan  açığa  hareket   etmekten  vazgeçerek   ve   o   günün   gereğinden   olmakla  beraber   teşebbüs  gücünü   çeşitli   hedeflere  yöneltmekten sakınarak   bir   noktada     toplamak   ihtiyatlı   bir  davranış   olurdu. Biz   de  hucüma   hedef   olarak  yalnız   Ferit   Paşa   Kabine’sini   tespit   ettik. Padişah’ında   bu   Ferit   Paşa  Kabinesi’nin  Padişahı  olaylardan   haberdar   etmeyip   aldatmakta   olduğu    tezini  tuttuk.Padişah   durumu   öğrenecek   olursa, kendisini  aldatanlara   müstahak   oldukları   işlemi   uygulayacağına  güvenimiz   olduğunu   ileri  sürdük.Hükümetin   ortaya   çıkmış   olan   cinayeti    üzerine, kendisine   güven  duyulmayacağı   tabii  olunduğundan,gerçeklerin   yalnız   ve  ancak   doğrudan   doğruya   padişah’a arz   edilmesi   ile    durumun   düzeltilebileceğini, teşebbüslerimiz   için  hareket   noktası   olarak   kabul   ettik. Bu   düşünceyle, Eylül’ün  11.günü, Padişaha çekilmek   üzere   bir  telgraf   hazırlandı. Bu  telgrafta,tahmin     edeceğiniz   gibi,  zamanın   gereği   olan   birçok   basma   kalıp   sözler   içinde: Hükümetin   silah   zoruyla   kongreyi   basma   yoluna   giderek   Müslümanlar   arasında   kan   dökülmesine   sebep   olacağı, Kürdistan’ı  ayaklandırmak   suretiyle   vatanı   parçalatmak    planını   para   karşılığında   yüklenmiş  olduklarının   belgelerle   açığa   çıktığı,   hükümetin  bu   işlerde   alet   olarak   kullandığı  adamların perişan   edilerek   kaçmaya   mecbur   bırakıldığı,  yakalandıkları   takdirde   kanunun   pençesine   teslim  edilecekleri, bu   cinayetleri   hazırlayan, Dahiliye   ve  Harbiye  Nazırları  vasıtasıyla   da   emredip   uygulatan   İstanbul   Hükümetine   milletin  güveninin  kalmamış   olduğu   bildirilmiştir. 

Sonra   namuslu   kimselerin  oluşturduğu   yeni   bir  hükümetin  kurulması, bu   casus  şebekesi   hakkında  süratle   yasal   bir  soruşturma   yapılarak suçluların   cezalandırılması   isteniyor.Adil   bir  hükümet   kuruluncaya   kadar, İstanbul  Hükümeti   ile  hiçbir   haberleşme    ve  ilişkide   bulunmamaya   karar   vermiş   olan  milletten   ordunun  ayrılamayacağını, olayın  iç  yüzünü  bilen   ve  o   çevrede  bulunan  biz    kolordo  komutanları   arza    mecbur  olduk deniyordu.

İşte   bu  telgraf   suretinin  bütün   kolordularca   İstanbul’a   çekilmesinin  uygun  olacağı   düşünüldü.  11  Eylül  günü  telgraf  başında    kolordu   komutanlarına   şu  talimatı   verdim:

“Şimdi   bir  suret   vereceğiz.Bu  suretin  3. ,15., 20., 13  ve   12.  Kolordu   Komutanlarının   ortak  imzalarıyla   çekilmesini  uygun   görüyoruz. Okuduktan   sonra  diğer  komutanlarla   aynı   zamanda  çekmek   için bekleyiniz.

                                           -Devamı   Haftaya-