d)Öğretim  ve  eğitimin   yayılmasından   ve  genelleştirilmesinden   maksat  nedir? ilk   anda   hatırımıza   gelen, memleketin   her   tarafında   Amerikan   okullarının   açılmasıdır.Çünkü  daha   şimdiden  yalnız   Sivas’ta  yirmi  beş   Kadar  okul    açmışlardır  ki, yalnız   bir   tanesinde  bin   beş   yüz   kadar  Ermeni   öğrenci   vardır.Bu   durum  karşısında  Osmanlı, İslam   öğretim   ve   eğitiminin    yayılması   ve   genelleştirilmesi   ile  bu  teşebbüs   nasıl bağdaştırılacaktır.e)Din   ve   mezhep  hürriyetinin   sağlanması   maddesi   de önemlidir. Patrikhanelerin   imtiyazları   devam   ederken   bunun   farklı   yanı   ve   anlamı   nedir? f)Temsilcinin   beşinci   madde  olarak sözünü   ettiği   bütün  Osmanlı   ülkesinin   sınırları   ne  demektir? Yani   savaştan  önceki   sınırlarımız   mıdır?  Eğer   bu  deyim    içinde   Suriye    ve  Irak’ta   varsa, Anadolu   halkı   Arabistan   adına   mandaterlik    isteğine   hak   ve   yetkisi   olabilir   mi? G); Bugünkü   hükümetin   politikası   nedir?  Tevfik   Paşa   neden   Londra’ya  gitti? Amerikalılar   gibi   İngilizlerin   de   ayrıca   bir   mandaterlik   politikası   güttükleri   anlaşılıyor. Aralarındaki  fark  nedir? Hükümet   Amerikan   mandası   için  ne   düşünüyor?    Yani   buna   eğilimli   mi, yoksa  isteksiz   mi? Amerikalılar   neden   Ermenistan   mandaterliğini   bıraktılar? Amerikalılar mandayı   almayıa  ne   dreceye    kadar   yatkın  ve   istekliler?

3-Sivas   Kongresi’nin   toplanması, Erzurum   Kongresi’nin  sonucuna   bağlıdır. Bununla   ayrıca   uğraşılmaktadır.  Yüksek   şahsiyetlerinin   bunu   beklemek   üzere   ya   Tokat’ta   ya  da   Amasya’da bulunmaları   uygundur. 

 Saygılarımızı   sunarız.

                                         Mustafa Kemal 

             Güvenlikle   ilgili  Amasya,30.7.1919

             Acele

             3.Ordu  Müfettişliği   Kurmay    Başkanlığı’na

             Mustafa   Kemal   Paşa’ya   özel

              Bekir   Sami   Bey’den  alınan   cevap   aşağıda   arz   olunur.

a)Tam   bağımsızlık   istendiği   takdirde,vatanın   birçok   bölgeye   ayrılacağı   ve   birkaç   mandaya   tutulacağımız  Dörtler   komisyonunda     kararlaştırılmıştır. Bu   bakımdan   ve   buna   engel   olmak   için   Amerikan  temsilcisi, bir   manda   istemenin   en   uygun   olacağını   söylemiştir.

    b) Yalnız   hakimiyet   hakları  söz   konusudur; yurt   bütünlüğümüzün korunması   temel   ilkedir. c)Amerika’dan  herhangi   şekilde  bir   hükümet   istemiyeceğiz. Amerika’ya   adil   bir   hükümet   kuracağımız   konusunda   güvence   vereceğiz.Anayasamızın   hükümleri   yürürlükte   kalmak, Hanedan’ın  her   türlü hüküm  sürme   haklarına   dokunulmamak   ve   korumak,  eskiden  olduğu   gibi   dışarıda   temsilcilerimiz   bulunmak   şartıyla,  Amerikan   hükümetinin  mutluluğumuza   ve   gelişimimize     yardımcı   olmasını    isteyeceğimiz   manda   şekli   budur.

   d)Öğretim   ve   eğitimin   yayılmasındanve   genelleştirilmesinden maksat   Amerikan  okullarının    köylerimize   kadar   girmesine  izin   vermek   değil, milli   ve   İslami   öğretim   ve   eğitimi   yaymaya   ve   genelleştirmeye çalışacağımız    konusunda    kendilerine   söz   vermekle   birlikte   yardımlarını   istemektir. Mandaterliği   Amerikan    misyonerlerine   değil   Amerikan   hükümetine  vermek   istiyoruz.    

 

e)Din   ve   mezhep    hürriyeti   esasen  dini   ve   İslami   ilkelerimizin  gereğidir.Amerikan  kamuoyu   bu   gerçeği    bilmediği   için, kendilerine   bu   konuda   güvence   vermek   istiyoruz.  Temsilcinin   sözünü   ettiği   sınırlar   savaştan   önceki   sınırlarımızdır.Suriye   ve   diğer   memleketler    üzerinde   bizim   mandaterlik  isteğine   yetkimiz   olup   olmaması   kongrece   çözülecek bir  sorundur.Esasen  Suriye   ve  Irak’ta   Amerikan   heyetletleri  halk   oyuna   başvurdular. Suriye   ve   Filistin’de  bağımsız   bir   Arap    hükümeti    kurulmasını    istemekle   birlikte,Amerikan   mandasını    ötekilerden   daha   üstün   tuttuklarını      gösterdiler.

   f)Bugünkü   hükümet    daha   yeni   kurulduğundan   politikası   belli   değildir.Ancak   daha   önceki    hükümetlerin   siyasetleri    güçsüzlük   ve  itilaf   kuvvetlerinin   her  emrine    boyun   eğmekti.Tevfik Paşa,  Londra’ya   gitmeyerek     Ferit   Paşa   ile   geri  dönmüştür. Amerika,  Ermenistan    hükümeti    belli   olmadan  yalnız   oralarda   dolaşan   heyetlerinin    verdiği   raporlara   göre, büyük   bir   Ermenistan’nın   kurulmasına   maddi   olarak   imkan   bulunmadığı    görüşündedir. Manda   konusundaki   ayrıntılı   bir   rapor    posta   ile   gönderilmek  üzeredir.

    g)Şimdilik   tarafınızdan   yapılacak   tebligatı   beklemek   üzere   Tokat’ta   bulunacağım. Amasya   ve  Tokat   ile   ilçelerde   gerekli   tebliğlerde   bulunmakta   ve   bunların   iyi   sonuçlar  vereceğini   ümit   etmekteyim. Hepinize   saygılarımı   sunarım,efendim.

                   5.Tümen   Komutanı   ArifŞifre   Erzurum,   1.8.1919

       Kişiye  özel

       Amasya’da  5. Tümen   Komutanlığı’na

       Bu   telgrafın   hemen    Bekir   Sami  Beyefendi’ye ulaştırılması  ve   cevabının   acele   olarak   alınması   rica   olunur.

       Bekir   Sami   Beyefendi’ye   özel

        İlgi :3.7.1919

        Amerikan   mandası   hakkındaki   son   açıklamalarınızı   öğrendik.Bu   şartlara  göre  aslında   korkulacak  bir  şey  olmaması   gerekir.Bununla   birlikte   daha     bir   nokta   hakkındaki   yüksek    görüşlerinizi   de  almak  istiyoruz   Lehimizde   bu   kadar  elverişli   şartlar   ileri   sürülmesine   yatkın   bulunacak     olan  Amerikan    Hükümeti,  böyle   bir   mandaterliği   kabul   etmesine   yani   buna   katlanmasına   karşılık, Amerika   adına   ne   gibi  yarar   ve   çıkarlar    sağlamış   olacaktır.? Bununla   kendi   hesapları   adına    elde   edecekleri   sonuç  nedir?  Bu  konudaki   yüksek   düşünce   ve   bilgilerinizle    de   bizi   aydınlatmanızı    acele   bekliyoruz,efendim.

                                                                                  Mustafa   Kemal

      Biz  hepimiz   milletvekili   olabiliriz, bakan   olabiliriz,  hatta   Cumhurbaşkanı     olabiliriz, ama   hiç   birimiz   sanatkar    olamayız. Böyle   olunca  sanatkar   el   öpmez,sanatkarın   eli   öpülür.1930

                                        Mustafa    Kemal   Atatürk

 

                                                  -Devamı   Haftaya-