GÖNLÜMDEKİ DUYGULAR
23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çoçuk Bayramı 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Mütarekesi’ne göre Osmanlı Devleti yenildiği giçin toprakları parçalandı. Ağır şartları kabul etmek zorunda kaldı. Almanlarla birlikte savaşmamızın acı sonucu budur. Şimdi o devletin başbakanına vereceğimiz cevap gölge etme, başka ihsat istemem olmalıdır. Birinci Dünya Savaşı’na girmemiz onların yüzündendir. Tarih yalan söylemez.
15 Mayıs 1919’da Yunanlılar İzmir’i işgal etti. Gazeteci Hasan Tahsin ilk kurşunu attı ve şehit oldu. 19 mayıs 1919 da Samsun’a çıkan Mustafa Kemal paşa yeni Türk devletini kurmak amacıyla bütün komutan ve valilikleri ulusal hakların korunması için işbirliğine çağırdı. Aynı yıl içinde üç ayrı şehrimizde şu genelge ile kongreler yapıldı.
Amasya Genelgesi – 22 Haziran 1919
1-Vatanın bütünlüğü, milletin istikbali tehlikededir.
2-İstanbul Hükümeti, üzerine aldığı sorumluluğun icaplarını yerine getirememektedir.
3-Milletin istiklalini, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
4-Milletin bulunduğu durum ve şartlara göre harekete geçmek ve haklarını yüksek sesle cihana işittirmek için her türlü tesir ve kontrolden uzak milli bir heyetin varlığı zaruridir.
5-Anadolu’nun her bakımdan en emniyetli yeri olan Sivas’ta, milli bir kongrenin acele toplanması kararlaştırılmıştır.
6-Bunun için bütün vilayetlerin her sancağından milletin güvenini kazanmış üç temsilcinin, mümkün olduğu kadar çabuk yetişmek üzere hemen yola çıkarılması icap etmektedir.
7-Her ihtimale karşı, bu meselenin bir milli sır halinde tutulması ve temsilcilerin, lüzum görülen yerlerde, temsilcilerin seyahatlerini kendilerini tanıtmadan yapması lazımdır.
8-Doğu vilayetleri adına, 10 Temmuz’da, Erzurum’da bir kongre toplanacaktır. Bu tarihe kadar diğer vilayetlerin temsilcileri de Sivas’a gelebilirlerse, Erzurum kongresinin üyeleri, Sivas Umumi Kongresi’ne katılmak üzere hareket ederler.
Erzurum Kongresi Kararları (23 Temmuz – 7 Ağsutos 1919)
1-Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür parçalanamaz.
2-Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı ve Osmanlı Hükümeti’nin iş yapamaz duruma gelmesi halindeMillet topyekün olarak kendisini savunacak ve direnecektir.
3-Vatanı korumaya ve istiklali elde etmeye İstanbul Hükümeti muktedir olamadığı taktirde bu gayeyi gerçekleştirmek için geçici bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümet üyeleri Milli Kongre tarafından seçilecektir (Sivas Kongresi ). Kongre toplantı halinde değilse bu seçimi Heyet-i Temsiliye yapacaktır.
4-Kuvayı Milliye’yi Tek kuvvet tanımak ve milli iradeyi hakim kılmak esastır.
5-Hrıstiyan azınlıklara siyasi egemenlik ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilemez.
6-Manda ve Himaye kabul olunamaz.
7-Milli Meclis’ in derhal toplanmasını ve hükümet işlerinin Meclis tarafından kontrol edilmesini sağlamak için çalışılacaktır.
Sivas Kongresi Kararları (4 – 11 eylül 1919)
1-Millî sınırlar içinde bulunan vatan parçalan bir bütündür, birbirinden ayrılamaz.
2-Her türlü işgal ve müdahaleye karşı, millet birlik olarak kendisini müdafaa ve mukavemet edecektir.
3-İstanbul Hükümeti, bir dış baskı karşısında memleketimizin her hangi bir parçasını terk mecburiyetinde kalırsa, vatanın bağımsızlığını ve bütünlüğünü temin edecek her türlü tedbir ve karar alınmıştır.
4-Kuvâ-yı Milliye'yi tek kuvvet tanımak ve millî iradeyi hâkim kılmak temel ilkedir.
5-Manda ve himaye kabul olunamaz.
6-Millî iradeyi temsil etmek üzere Millet Meclisi'nin derhal toplanması mecburidir.
7-Devletin bağımsızlık ve bütünlüğü saklı kalmak şartıyla topraklarımızı ele geçirmek isteği olmayan herhangi bir devletin ekonomik, teknik ve sınaî yardımlarını memnuniyetle karşılarız. Adaletli ve insancıl kuralları içeren bir barışa kavuşulması da insanlığın selâmeti ve umumun huzuru adına millî emellerimizdendir.
8-Aynı amaç ile millî vicdandan doğan cemiyetler (dernekler) "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" adı altında birleştirilmiştir.
9-Mukaddes maksadı ve umumî teşkilâtı idare için kongre tarafından bir Heyet-i Temsiliye (Temsilciler Kurulu) seçilmiştir.
Mustafa Kemal Paşa 27 Aralık 1919’da Ankara’ya geldi. Vilayet Konağı kapısının önünde Nevşehirli Hasan Fehmi Efendi tarafından dua ile Vali Vekili Yahya Galip Bey de hazır olmak üzere karşlandı.
Buradan bütün illere bir bildiri yayımlayıp olağanüstü yetkilerle bir Millet Meclisi’nin hemen toplanması için seçimler yapılmasını istedi. Böylece 23 Nisan 1920’de “Türkile Büyük Millet Meclisi” Ankara’da toplandı. Meclisin görevlendirdiği İcra Vekilleri Heyeti’nin başkanlığına da oy birliğiyle Mustafa Kemal Paşa seçildi. Bu sırada T.B.M.M., İtilaf devletleriyle Osmanlı Hükümeti arasında 10 Ağsutsos 1920’de imzalanan Sevr Antlaşması’nı Türk ulusunun tanımayacağını bütün dünyaya ilan etti.
Muhtelif tarihlerde Mustafa Kemal Paşa’nın söyledikleri:
Millet her türlü iradesini hakim kılmağa muktedirdir (1919)
Hayatımın bütün safhalarında olduğu gibi, son zamanların buhranları ve felaketleri arasında da, bir dakika geçmemiştir ki, her türlü huzur ve istirahatimi, her nev’i şahsi duygularımı, milletin selametine ve saadeti namına feda etmekten zevk duymayayım.
Yabancılar tamamen inanmalıdır ki, Türkiye’de yaşayan millet, başlıbaşına bütün dünya milletleri içinde müessir bir varlığa sahiptir. Bu giderilemez.
Gerek askerlik, gerekse siyaset hayatımın bütün devir ve safhalarını dolduran mücadelelerimde daima hareket düsturunu milli iradeye dayanarak milletin, vatanın muhtaç olduğu gayelere yürümek olmuştur.
23 Nisan 1920’de ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılmasıyla Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kuruluşu müjdelenmiştir. Bu meclisin Türk Kurtuluş Savaşı’nı başarı ile yönetmesi Türk Devleti’nin kuruluşunu hızlandırdı. Yurdun her yanından gelen milletvekilleri birlik ve beraberliği sağladı. Bugünün küçüğü yarının büyüğüdür. Çocuklarımıza tarihimizi iyi öğretmeliyiz.