FATSADA SON KALAYCILAR

Yıllar boyunca sofralarımızdan eksik olmayan bakır sahanlar, maşrapalar, çeşmelerden su taşıdığımız kovalar, bakraçlar günümüzde birer nostaljik objeye dönüştü. İlçemizde bu mesleğin son temsilcileri olan Özçelik Kardeşler olarak bilinen Serkan ve Erkan Özçelik kardeşlerle kalaycılık hakkında bir söyleşi yaptık.

Mustafa Kemal Paşa Mahallesinde babalarından kalma dükkanda babalarından devraldıkları bakırcılık ve kalaycılık işini zar zor sürdürmektedirler.

Kalay nedir, burada ne yapıyorsunuz, bakır kaplar neden kalaylanır?
Kalay bakıra sürülen cıva gibi parlak bir maddedir. Kalay olmazsa bakır kap kullanılmaz. Şu anda gördüğünüz dükkanda bakır kaplar kalaylanıyor.

Her bakır kap kalaylanmak zorunda mı?
Yemek yapılan ve yenen kapların hepsi kalaylanmak zorundadır. Ama su ve bal koyulan kaplar kalaylanmaz. Çünkü kalay bir yerde bakırı tuzdan korumak için yapılır. Yemeklerde de her zaman bir miktar tuz bulunur. Bakırın düşmanı tuz ve ayrandır. Tuz olmayan yemekleri bakır kap kalaylanmadan da kullanabilirsiniz.

Ne kadar zaman aralığında kaplar kalaylanır?
Bakır kaplar ince ve kalın bakırdan olmak üzere ayrılırlar
İnce bakırlar üç dört ayda, kalın bakırlar ise yedi ay ve bir sene arasında değişir. Bu ateşle orantılıdır. İnce bakır ateşe daha az dayanıklıdır, kalayı daha çabuk yıpranır. Kalay ateşten etkilenir.

Kalaylama fiyatları ne kadardır?
Tencere on lira, taslar iki üç lira, tava kalayı kapaklı on lira, büyük tencereler ve bal tavaları ise biraz farklı fiyata kalaylanır.

Halen mutfaklarda kalaylanacak kap kaldı mı?
Bakır kapta yapılan yemeğin lezzetini bilenler bakır kaptan vazgeçmedi, ince kaptan yapılmış bakır kap kullanalar çok sık kalay sorunundan dolayı vazgeçtiler. Kalın kapları kullananlar kalayı uzun süre dayandığı için vazgeçmediler..

Mutfak kaplarından başka neler kalaylanır?
Çok fazla bir şey yoktur, genel de mutfakta kullanılan kapları kalaylarız.


Bize kısaca kalay nasıl yapılır anlatır mısınız?

Kalaylanacak kabı kostik denen bir maddemiz var, önce ona sokarız. sonra tavlarız sonra tuz ruhu süreriz, sonra cürüf taşımız vardır cüruf taşından yıkandıktan sonra kap kalaya hazır olur. Sonra kalaylamaya sıra gelir. Önce nışadır atılır, kalay erir ve pamukla her tarafına süreriz.

Evlerde halen bakır kap kullanan kişilere ne söylemek istersiniz?
Kalaylı kaplarını bulaşık süngerinin kalın tarafı ile yıkamasınlar, kalayı çabuk bozuluyor.

Gelen eşyalar arasında antika değeri olan eşyalar oluyor mu?
Şimdi herkes antikadan, bu tür işlerden anlar oldu. Artık eskisi gibi çok antika şeyler gelmiyor” dedi.